We kennen de tekst intussen best wel goed als chorale-zangers; de tekst van het zesde deel uit Eternal Light, Dies Irae, de muzikale verklanking van In Flanders Fields van John McCrae: Arts, soldaat en poëet… Maar wie is die man? En in welke omstandigheden schreef hij z’n beroemde verzen?
McCrae wordt in 1872 geboren, in Ontario, Canada. Hij studeert geneeskunde in Canada, gaandeweg kiest hij voor een militaire loopbaan. Hij maakt tijdens de Tweede Boerenoorlog in Zuid-Afrika, deel uit van de Canadese artillerie. Bij z’n terugkeer wordt hij geneeskundeprofessor, hij werkt ook als patholoog en arts in verschillende ziekenhuizen, onder meer in Montreal.
Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog maakte Canada deel uit van The Britisch Empire. Zo komt McCrae in 1915 terecht in het oorlogsgeweld rond Ieper. In een kleine bunker, uitgegraven in de dijk van het Kanaal Ieper-IJzer in Boezinge, verzorgt hij de gewonden. Je kan de bunkertjes trouwens vandaag nog altijd bezoeken.
Tijdens de Tweede Slag bij Ieper sneuvelt z’n vriend Alexis Helmer. Voor de begrafenisplechtigheid, op 3 mei 1915, schrijft McCrae het gedicht in Flanders Fields, vlak bij de bunker in Boezinge. Volgens sommige bronnen schreef McCrae het gedicht op 20 minuten, haastig tussen de beschietingen door.
Weggegooid papier
Ongeveer een maand later krijgt McCrae de opdracht om naar Frankrijk te gaan. Hij wordt er hoofd van de medische diensten in het Canadese veldhospitaal, waar gewonden worden verzorgd van de grote veldslagen aan de Somme, Vimy en Arras. In de verwarring van de verhuizing vanuit Ieper naar Frankrijk gooit hij het papier met het gedicht weg. Een collega-militair vindt z’n notities terug en stuurt ze naar verschillende tijdschriften in Londen.
Uiteindelijk verschijnt “In Flanders Fields” in het tijdschrift Punch, weliswaar anoniem. Meteen is het leespubliek aangegrepen en ontroerd door de verzen. Later pikken ook Amerikaanse bladen het gedicht op.
McCrae blijft tot begin 1918 aan het oorlogsfront in Frankrijk, als arts. Maar hij heeft veel last van astma-aanvallen, een gevolg van ingeademd chloorgas. In januari 1918 wordt hij met een zware longontsteking opgenomen in het ziekenhuis. Na zes dagen sterft hij. Met militaire eer wordt hij begraven in Wimereux. Z’n graf kan je nog steeds bezoeken, een platte, sobere steen in witte marmer in het groene gras.
De symboolstatus van de klaproos
Sindsdien is de klaproos het symbool geworden van de Eerste Wereldoorlog. John McCrae moet ze met eigen ogen gezien hebben: duizenden klaprozen die plots verschenen in de omgewoelde oorlogsgrond. Een kwetsbare en fragiele kollebloem, maar die massaal kan tieren op omgewoelde en verstoorde bodem. Het is de bloem die voor McCrae symbool stond voor een verloren generatie van frontsoldaten, in hun jeugdig leven door de Grote Oorlog geknakt en vertrappeld. Vooral bij de Britten is de klaproos uitgegroeid tot het symbool van de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog. Zonder de poëtische beschrijving van de “poppies”, door John McCrae, zou de klaproos misschien nooit die symboolstatus hebben gekregen.
Commentaires